شیرآلات صنعتی مانند شیر ضد انفجار که به عنوان دریچه‌های امداد انفجار یا دستگاه‌های تهویه انفجار نیز شناخته می‌شوند، نقش مهمی در تضمین ایمنی در صنایع نفت و گاز دارند. این شیرها برای محافظت از تجهیزات و تأسیسات در برابر پیامدهای بالقوه فاجعه بار انفجارها یا رویدادهای فشار بیش از حد طراحی شده‌اند. در ادامه نگاهی دقیق‌تر به اهمیت و عملکرد شیرهای ضد انفجار در صنایع نفت و گاز می‌پردازیم.
عملکرد شیرهای ضد انفجار در صنایع نفت و گاز
۱- هدف و اهمیت
تاسیسات فرآوری نفت و گاز، پالایشگاه‌ها، مخازن ذخیره‌سازی و خطوط لوله مواد قابل اشتعال و بالقوه انفجاری را مدیریت می‌کنند. در صورت احتراق کنترل نشده یا فشار بیش از حد، انفجار ممکن است رخ دهد که منجر به آسیب شدید به تجهیزات، زیرساخت‌ها و آسیب احتمالی به پرسنل شود.
شیرهای ضد انفجار به صورت استراتژیک در نقاط بحرانی سیستم فرآیند نصب می‌شوند تا از افزایش فشار بیش از حد در شرایط غیرعادی جلوگیری کنند. هدف اصلی آن‌ها آزاد کردن فشار اضافی و از بین بردن ایمن نیروی انفجار است. با انجام این کار، آن‌ها از کشتی‌ها، خطوط لوله و سایر تجهیزات در برابر آسیب‌های ساختاری محافظت می‌کنند و خطر انفجارهای ثانویه را کاهش می‌دهند.
۲- تابع
هنگامی که فشار داخل یک کشتی یا خط لوله از حد ایمن از پیش تعیین شده فراتر رود، شیر ضد انفجار فعال می‌شود تا فشار را به سرعت کاهش دهد. این دریچه طوری طراحی شده است که باز شود و اجازه انتشار گاز، بخار یا گرد و غبار را در جو یا یک منطقه امن تعیین شده بدهد. این آزادسازی کنترل شده فشار، از پاره شدن یا منفجر شدن تجهیزات جلوگیری می‌کند و از آسیب‌ها و خطرات احتمالی می‌کاهد.
انواع شیرهای ضد انفجار
انواع مختلفی از شیرهای ضد انفجار در صنایع نفت و گاز استفاده می‌شود که عبارتند از:
• شیرهای کاهش فشار (PRV)
این شیرها زمانی که فشار داخل مخزن از فشار تعیین شده بیشتر شود، به طور خودکار باز می‌شوند و فشار اضافی را کاهش می‌دهند و از موقعیت‌های فشار بیش از حد جلوگیری می‌کنند.
• پانل‌های منفجره انفجاری
این دیسک‌ها یا پانل‌های پارگی هستند که به گونه‌ای طراحی شده‌اند که وقتی فشار به حد بحرانی می‌رسد، منفذی ایجاد کنند. مواد تهویه شده به طور ایمن به دور از پرسنل و تجهیزات هدایت می‌شوند.
• سیستم‌های تهویه بدون شعله
این سیستم‌ها برای کنترل انتشار گازهای قابل اشتعال به گونه‌ای طراحی شده‌اند که از اشتعال مواد آزاد شده جلوگیری کرده و خطر آتش سوزی یا انفجار ثانویه را به حداقل می‌رساند.
• سیستم‌های مهار انفجار
این سیستم‌ها مراحل اولیه انفجار را تشخیص داده و با انتشار یک سرکوب‌کننده شیمیایی در کشتی یا خط لوله، آن را سرکوب می‌کنند.
انطباق و استانداردها
شیرهای ضد انفجار باید استانداردها و مقررات ایمنی سخت‌گیرانه تعیین شده توسط سازمان‌های صنعتی و سازمان‌های دولتی را رعایت کنند. آن‌ها تحت آزمایش‌های دقیق قرار می‌گیرند تا از قابلیت اطمینان و اثربخشی آن‌ها در مدیریت حوادث انفجاری اطمینان حاصل شود.
به طور خلاصه، شیرهای ضد انفجار از وسایل ایمنی ضروری در صنایع نفت و گاز هستند. آن‌ها برای جلوگیری از پیامدهای فاجعه بار با تخلیه ایمن فشار اضافی در هنگام انفجار یا رویدادهای فشار بیش از حد، محافظت از تجهیزات، پرسنل و محیط زیست طراحی شده‌اند. انتخاب، نصب و نگهداری مناسب آن‌ها برای اطمینان از ایمنی و بهره برداری مداوم از تاسیسات نفت و گاز بسیار مهم است.
